ورزش ذهنیا ورزش مغز در واقع روشی برای قدرتمند کردن مغز است. مغز انسان در اثر گذشت زمان دچار فرسایش و بیماری‌هایی مانند دمانس، آلزایمر و کند ذهنی می‌شود. این عوارض علت اصلی ترس و نگرانی برای ورود به سالمندی است. پس برای حفظ توانایی و بهبود عملکرد مغز باید تلاش کرد. همان گونه که بدن برای افزایش کارایی خود به ورزش و فعالیت بدنی نیاز دارد، مغز نیز به ورزش ذهن برای توانمند سازی شناختی نیاز دارد. بدین صورت عملکرد خود را تقویت کرده و با افزایش سن دچار افت در عملکردهای مختلف مانند حافظه، توجه و یادگیری نمی‌شود. خوشبختانه روش‌های زیادی برای افزایش توانایی‌های ذهنی، شناختی و جلوگیری از زوال مغز وجود دارد. همچنین جهت رفع مشکلات مربوط به هر یک از زمینه‌های ذکر شده می‌توانید از
مشاوره تلفنی فردی
کمک بگیرید.
برای دریافت مشاوره در زمینه ورزش ذهن می‌توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی‌هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
منبع : ورزش ذهن | انواع و راه‌های ورزش ذهن به صورت علمی
ورزش ذهن با توانمند سازی شناختی
به روش‌هایی که به طور مستقیم عملکرد مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهند، توانمند سازی شناختی گفته می‌شود. انسان‌ها به طور ذاتی به دنبال پبشرفت و موفقیت هستند. توانمندسازی شناختی به تقویت توانایی‌های شناختی افراد در حوزه های مختلفی نظیر توجه، حافظه، کارکردهای اجرایی، یادگیری و غیره می‌پردازد. روش‌های زیادی برای این منظور استفاده می‌شوند که در یک دسته بندی کلی می توان آن ها را به دو دسته روش‌های زیستی و غیرزیستی تقسیم کرد.
روش‌های توانمندسازی زیستی
با استفاده از ابزارهایی امواج مغزی را دستکاری کرده و بر برخی انتقال دهنده‌های عصبی (مثل دوپامین) تاثیر می‌گذارند. یکی از مطرح‌ترین روش‌های توانمندسازی زیستی نوروفیدبک و تقویت کننده‌های دارویی است. از این روش‌ها گاه جهت بهبود علائم بیماری دمانس یا همان زوال عقل نیز بهره می‌گیرند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه دمانس کلیک کنید.
روش‌های توانمندسازی غیرزیستی
در روش‌های ورزش ذهنبا مجموعهای از تمرین‌های استاندارد و تکالیف تکراری، کارکردهای شناختی مغز را تقویت می کنند. مهمترین این روش‌ها برنامه‌های ذهن آگاهی، بازی‌های هدفمند و برنامه‌های آموزش شناختی است. روش‌های توانمندسازی غیر زیستی می‌توانند کارکردهای شناختی افراد را به میزان قابل توجهی تقویت کنند. مزیت این روش‌ها نسبت به روش‌های زیستی، نداشتن هر گونه عارضه جانبی است. همچنین دسترسی و اجرای این روش‌ها آسان‌تر از روش‌های زیستی می‌باشد.
مشخصه‌های اصلی ورزش مغز
همانطور که ورزش‌های فیزیکی به سلامت بدن کمک می‌کنند و آن را شاداب نگه می‌دارند، ورزش‌های ذهنی نیز منجر به تقویت کارکردهای مغز و سلامت آن می‌شوند. هر چه گوناگونی و تعدد این ورزش‌های ذهنی بیشتر باشد، مغز فعال‌تر شده و بهتر کار می‌کند. زندگی روزمره‌ی اغلب انسان‌ها از کارهای روتین و تکراری مانند رفتن به سرکار، مدرسه، دانشگاه، رانندگی، غذا خوردن و... تشکیل شده‌است؛ این کارها به صورت ناخودآگاه انجام می‌شوند و هیچ گونه پیچیدگی برای مغز ندارند.
این فعالیت‌های بدون پیچیدگی و تکراری نه تنها مغز را تحریک نمی‌کنند، بلکه باعث تنبلی آن می‌شوند. برای رفع این تنبلی تغییر این فعالیت‌های روتین می‌تواند مفید باشد. اما دو مؤلفه‌ی اصلی که ذهن برای ورزش کردن به آن‌ها نیاز دارد تازگی و پیچیدگی است. روش‌هایی که تمام حواس 5 گانه را درگیر می‌کنند، ورزش‌هایی مناسب برای مغز هستند و منجر به بهبودی کارایی آن می‌شوند. کاهش تعداد و پیچیدگی دندریت‌های سلول عصبی منجر به عدم ارتباط مؤثر سلول‌های مغزی و در نتیجه ضعف نیروی ذهنی می‌شود؛ چیزی که به خصوص در دوران سالمندی برای مغز انسان رخ می‌دهد. با انجام ورزش‌های ذهنی که پیچیدگی و تازگی داشته‌باشند می‌توان ارتباط بین سلول‌ها را ارتقا بخشید. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه سالمندی کلیک کنید.
انواع روش‌های توانمند سازی شناختی
بری ورزش ذهن از طیف وسیعی از روش‌ها نظیر برنامه‌های روان شناختی، روش‌های دارویی، روش‌های آزمایشگاهی استفاده می‌کنند. متناسب با شرایط متقاضی یکی از این روش‌ها پیشنهاد می‌شود. در ادامه به تشریح برخی از این روش‌ها پرداخته‌ایم:
1. نوروفیدبک
درمان نوروفیدبک مشتقی از بیوفیدبک است. تمرکز نوروفیدبک بر مغز و سیستم اعصاب مرکزی است و به کاربران امکان می‌دهد تا بتوانند ریتم‌های مغزی شان را تعدیل کنند. این روش در درمان اختلال کمبود توجه _ بیش فعالی، افسردگی، اختلالات اعتیادی و صرع استفاده می‌شود. به علاوه برای افراد سالم نیز استفاده می‌شود. در واقع این روش بر توانمندسازی شناختی تمرکز دارد و با تنظیم امواج آلفا در بسیاری از موارد به بهبود قابلیت‌های شناختی آن‌ها کمک می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه نوروفیدبک کلیک کنید.
2. ذهن آگاهی
ذهن آگاهی زیر مجموعهای از تمرین‌های مراقبه را در بر می‌گیرد. منظور از ذهن آگاهی شیوه خاصی از توجه به لحظه اکنون به همراه پذیرش و عدم قضاوت است که بر تجارب اینجا و اکنون اشاره دارد. مزایای این روش در حوزه سلامت به خصوص در کاهش اضطراب و افسردگی، کاهش مصرف الکل و مواد مخدر به اثبات رسیده است. برای افراد سالم نیز آموزش ذهن آگاهی تاثیر به سزایی در بهبود توجه و حافظه فعال دارد. همچنین باعث بهبود بازداری شناختی، پردازش دیداری _ فضایی، کارکردهای اجرایی و انعطاف پذیری شناختی در افراد می‌شود. در حقیقت ذهن آگاهی با کاهش آشفتگی ذهنی تاثیر می‌گذارد. مدیتیشن یکی از راه‌های مؤثر در ذهن آگاهی است. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مدیتیشن کلیک کنید.
3. بازی‌های هدفمند
برخی بازی‌های ویدئویی منجر به بهبود معنادار سرعت پردازش اطلاعات، توجه پایدار، حافظه فعال دیداری- فضایی، انعطافپذیری شناختی، حافظه دیداری فوری و تأخیری، هماهنگی دیداری- حرکتی و توانایی دیداری- فضایی می‌شوند. این بازی‌ها می‌توانند هر دو بعد شناختی و هیجانی را در یادگیری تحت تاثیر قرار دهند. بازی‌ها با توجه به علاقه یا نیازهای شناختی فرد انتخاب می‌شوند و انگیزه او را برای یادگیری بالا می‌برند.
4. برنامه‌های آموزش شناختی در ورزش ذهن
برنامه‌های آموزش شناختی یکی دیگر از روش‌های مورد استفاده برای توانمند سازی شناختی است. به مجموعهای از برنامه‌ها که شامل تمرین‌ها، تکالیف استاندارد و هدایت شده است که هر کدام به منظور هدف آموزشی خاصی تدوین می‌شوند. این تمرین‌ها می‌تواند به صورت مداد_ کاغذی یا کامپیوتری باشد. کارکردهای شناختی گسترده‌‌‌ای شامل توجه، حافظه، سرعت پردازش، مهارت دیداری_ فضایی، استدلال، حل مسئله و یادگیری را تقویت می‌کند.
در واقع این برنامه‌ها می‌توانند عملکرد فرد را در یک حوزه شناختی خاص بهبود دهند یا حداقل در همان سطح موجود حفظ کنند که برای سالمندان مفید است. این روش اگر به صورت گروهی انجام شود تاثیر بیش تری خواهد داشت. در واقع در برنامه‌های گروهی این فرصت را به افراد می‌دهد تا با سایر هم گروهی‌های خود مهارت‌های حل مسئله و راهبردهای شناختی دیگر از جمله حافظه و تمرکز را تمرین کنند. به علاوه انگیزش و خودکارآمدی را در آن‌ها افزایش می‌دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه راه‌های افزایش تمرکز کلیک کنید.
5. برنامه‌های تحریک ذهنی
به فعالیت‌هایی که تحریک کننده ذهنی هستند، اشاره دارد. به عنوان مثال فعالیت‌های روزمره‌‌‌ای مانند مطالعه کردن، موسیقی و شطرنج، پازل یا جدول‌ها از جمله این فعالیت‌ها هستند. برنامه‌های تحریک ذهنی به اندازه برنامه‌های آموزش شناختی باعث تقویت و بهبود عملکرد شناختی افراد می‌شوند.
6. هنر درمانی و ورزش ذهن
هنر درمانی برای افرادی که دچار اختلال استرس پس از سانحه شده‌اند یا در بیان احساسات خود مشکل دارند می‌تواند مفید واقع شود. اثر بخشی این روش به خصوص در مورد نظامیان موفقیت آمیز بوده است. سربازان و نظامیان به خاطر ترس‌ها و تجربیاتشان راهی برای بیان احساسات پیدا نمی‌کنند. هنر درمانی فرایند گفتار و زبان را در مغز تقویت می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه استرس پس از سانحه کلیک کنید.
ساختن ماسک چهره است که به واسطه آن زخم‌های نامرئی ناشی از آسیب شدید روانی خود را به صورت چهره‌‌‌ای نمایان می‌سازند. ساختن ماسک چهره به افراد تروما دیده اجازه می‌دهد که عینیت ترومای خود را درک کنند و به آن پی ببرند در واقع به آن‌ها کمک می‌کند تا از تصاویر مزاحم و فراموش نشدنی که به دلیل واقعه ایجاد شده است رهایی یابند. در ابتدا این فرآیند برایشان ترسناک است ولی به آن‌ها کمک می‌کند که به آسیب به عنوان یک ماسک نگاه کنند نه به عنوان یک زخم یا آسیب درونی بنابراین تجربه استرس کاهش پیدا می‌کند.
برخی از راه‌های ورزش دادن ذهن
- پیشنهاد می‌کنیم هر روز سعی کنید لیستی از موارد را حفظ کنید. برای مثال، ده فیزیکدان برتر تاریخ، ده مکان تفریحی، ده فرد موفق جهان. این لیست را می‌توانید به راحتی با یک جستجو در اینترنت به دست آورید. حفظ کردن روزانه مغز شما را فعال نگه می‌دارد.
- هنگامی‌که می‌خواهید به خرید بروید، لیست خود را حفظ کنید و آن را روی کاغذ ننویسید.
- قیمت خریدهایتان را با هم جمع ببندید و منتظر نباشید تا فرد صندوقدار آن را به شما اعلام کند.
- کتاب خواندن به تقویت قوه‌ی تفکر کمک زیادی می‌کند. سعی کنید روزانه ساعتی را به کتاب خواندن اختصاص دهید و در پایان خلاصه‌ای از آن را برای خود یادداشت کنید و مغز خود را به چالش بکشید.
- شماره تلفن دوستان و اطرافیان خود را حفظ کنید.
- شروع به یادگیری یک مهارت و یا سرگرمی‌جدید کنید. مثل یادگیری یک زبان جدید
- زمان‌هایی که داخل آسانسور، ماشین و منزل هستید و کار خاصی انجام نمی‌دهید، ورزش‌های ذهنی را انجام دهید. مثلا می‌توانید حروف الفبا را به صورت برعکس بازگو کنید.
- یکی دیگر از روش‌ها این است که اعداد را به صورت معکوس و متوالی بشمارید. برای مثال ابتدا سه تا سه تا جلو بروید و دوباره به صورت معکوس بشمارید. این روش به تمرکز زیادی نیاز دارد و از طرفی ورزشی عالی برای مغز محسوب می‌شود.
برای دریافت مشاوره در زمینه ورزش ذهن می‌توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسیحامی‌هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
منبع : ورزش ذهن | انواع و راه‌های ورزش ذهن به صورت علمی