هنر زندگی | مشاوره روانشناسی

آیا معنا و مفهوم ضمیر ناخودآگاهرا می‌دانید؟ تا به حال فکر کرده‌اید که دلیل رویاهای عجیب وغریب شما چیست؟ آیا سوتی‌ها و اشتباهات لپی شما معنای خاصی دارد؟ ضمیر ناخودآگاهبخش بسیار مهمی‌از ذهن است و می‌تواند تمام ابعاد زندگی انسان را تحت کنترل خود بگیرد. به طوری که که تمام تجربیات و خاطرات شما از روز اول تولد در ذهن باقی مانده و ممکن است بعدا در زندگی‌تان تاثیرات مثبت و منفی بسیار بگذارند. همه این ماجراها به گونه‌ای در ناخودآگاه اتفاق می‌افتد که فرد حتی متوجه آن‌ها نیز نمی‌شود. ضمیر ناخودآگاهشامل احساسات و افکاری است که نسبت به آن آگاهی ندارید اما بر رفتار شما تاثیر می‌گذارند. این بخش ذهن منبع تمام غرایز، رویاها، عقده‌ها و غم‌های انسان است. شما می‌توانید با شناخت ضمیر ناخودآگاهو نحوه کارکرد آن، با ناخودآگاه خود ارتباط برقرار کرده و به درجه بالاتری از موفقیت و شادکامی‌برسید.

ضمیر ناخودآگاه چیست؟

به طور کلی می‌توان گفت که ضمیر ناخودآگاه، بخش ناهوشیار ذهن انسان است. فروید، روانشناس اتریشی و طراح اصلی نظریه ذهن ناخودآگاه می­‌گوید "فقط 10 درصد ذهن ما را فعالیت‌های آگاهانه و هوشیاری تشکیل می‌‌دهد و 90 درصد فعالیت‌های ما، ناشی از ناخودآگاه می‌باشد که عمده ترین بخش ذهن ما را تشکیل می‌­دهد." فروید ذهن را به کوه یخی تشبیه کرده که فقط 10 درصد آن بیرون از آب است. اما وقتی به آن برخورد می‌­کنیم، می­ فهمیم که یک حجم یخ عظیم در زیر آب قرار دارد که بخش تاریک ذهن ما را شامل می‌شود؛ انسان به این نقطه ذهن خود دسترسی ندارد و محتویات آن به شکل‌های مختلفی خود را نشان می‌دهد.

عقده‌های حل نشده، رویاها و امیال سرکوب شده به ناخودآگاه رفته و اگر بیش از حد بشوند، انسان را به سمت اختلالات روانی هدایت می‌کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه عقده‌ها کلیک کنید.

وظیفه ضمیر ناخودآگاه

اصلی‌ترین وظیفه ضمیر ناخودآگاهحفظ ثبات و ایجاد پایداری در وضعیت روانی است. در حقیقت ناخودآگاه انسانهر چیز که باعث بروز تنش و اضطراب می‌شود را از دسترس خودآگاهی یا همان هشیاری انسان دور می‌سازد. با این حال زمانی که بار هیجانات منفی در زندگی افزایش می‌یابند و فرد بیش از حد معمول از مکانیزم‌های دفاعی استفاده می‌کند، محتوای ناخودآگاه از مجاری مختلف و اغلب به صورت نمادین سرریز شده و به صورت تغییر شکل یافته‌ای در معرض آگاهی قرار می‌گیرند. ناتوانی در درک این موضوع و سرکوب هرچه بیشتر مشکلات پیرامونی در نهایت به بروز اختلالات نوروتیک و سایکوتیک می‌انجامد.

ویژگی‌های ضمیر ناخودآگاه

ضمیر ناخودآگاهویژگی‌هایی دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:

1. ضمیر ناخودآگاهمسئول بایگانی ذهن شماست!

ضمیر ناخودآگاهانسان کاملاً شبیه یک مسئول بایگانی عمل می‌کند و از هیچ چیز به راحتی نمی‌گذرد. هرچقدر یک رویداد بار هیجانی بیشتری داشته باشد و احساسات عمیق‌تری را در ما پدید آورد بخش بزرگ‌تری را در ضمیر ناخودآگاهاشغال می‌کند. به طور کل می‌توان گفت ناخودآگاه ما شامل احساسات، افکار، غرایز ابتدایی، عادت‌های ناخودآگاه یا همان واکنش‌های اتوماتیک، ترس‌ها و میل‌های پنهان است.

2. بسیار تأثیرگذار است

امروزه تحقیقات مختلفی روی مغز انجام شده است که تایید می‌کنند چیزی به نام پردازش ناخودآگاه وجود دارد. در راستای همین پژوهش‌ها، بسیاری از دانشمندان و فعالان در حوزه روانشناسی دریافته‌اند که تنها ۵ درصد از فعالیت‌های شناختی ما (تصمیم‌گیری‌ها، احساسات، اعمال و رفتار) آگاهانه شکل می‌گیرند در حالی که ۹۵ درصد باقیمانده توسط ضمیر ناخودآگاهانجام می‌شوند.

3. هرگز بیکار نمی‌نشیند!

ناخودآگاه چیزی نیست که یک شبه شکل بگیرد و تنها در مواقع خاصی فعال باشد. این گستره روانی از لحظه تولد در حال رشد و گسترش است و تا آخرین لحظات عمر نیز فعالیت خود را ادامه می‌دهد. حتی در مواقعی که عقل رو به زوال می‌رود و یا انسان درگیر آشفتگی‌های روانی شدید است، ناخودآگاه هم چنان فرایندهای خود را پیش می‌برد.

4. ناخودآگاه غیر قابل دسترس نیست

درست است که ناخودآگاه همواره تلاش می‌کند تا مفاهیم و موضوعات ناخوشایند را از دسترس ما دور نگه دارد، با این حال محتوای موجود در ناخودآگاه کاملاً غیر قابل دسترس نیست. چراکه موضوعات ثبت شده در ناخودآگاه از مجرای خاصی تلاش می‌کنند تا به بیرون درز کنند. از جمله این مجاری می‌توان به خواب‌هایی که می‌بینیم یا همان محتوای رؤیاها و اشتباهات لپی اشاره کرد. هم چنین فروید معتقد بود که با استفاده از فرایند روانکاوی و به کارگیری تکنیک‌هایی نظیر تداعی آزاد به کمک یک درمانگر می‌توان سطح دسترسی به ناخودآگاه را افزایش داد و به بینشی کلی در مورد آن دست یافت.

5. ناخودآگاه، ذهن را سازمان‌دهی می‌کند

ضمیر ناخودآگاهدارای دستورالعمل‌ها و وظایف خاصی است. دستورالعمل‌های اصلی ذهن، الگوها یا شیوه‌های تفکر هستند و واکنش‌های طبیعی انسان بر اساس این الگوها انجام می‌پذیرد. در واقع ضمیر ناخودآگاهخاطرات ما را سازمان‌دهی می‌کند و می‌تواند آن‌ها را مانند یک فیلم یا جدول زمانی مخصوص ذهن ما، ثبت کرده و برای اتفاقات روزمره زندگی از تجربیاتی که قبلاً ذخیره شده بهره ببرد.

6. بسیار زیرکانه عمل می‌کند

با وجود اینکه محتوای ناخودآگاه تمایل به بروز یافتن در سطح خودآگاه را دارد، ناخودآگاه در این باره بسیار زیرکانه عمل می‌کند. چراکه این محتواها را به شیوه‌‌‌ای تغییر شکل می‌دهد که ما حتی هنگام دیدن آن‌ها در خواب، معنایشان را نمی‌فهمیم و به سادگی نمی‌توانیم از این طریق به ریشه ترس‌ها و نگرانی‌های خود پی ببریم.

7. همانند آتش زیر خاکستر است

اتفاقات و رویدادهایی که دارای بار هیجانی منفی هستند و از طریق مکانیزم‌های دفاعی به ناهشیار سفر می‌کنند، شاید امروز تأثیر خود را بر زندگی ما اعمال نکنند اما به دلیل باقی ماندن در حافظه ناخودآگاه، در درازمدت بر سلامت روان ما اثر گذاشته و در نهایت می‌توانند موجب بروز انواع اختلالات نوروتیک و سایکوتیک شوند.

ناخودآگاه، دیگ جوشان افکار و رویاها

هشیاری و ضمیر ناخودآگاهشامل تمام فرایندهای ذهنی است که شما آن‌ها را به طور آگاهانه انجام داده و نسبت به آن هوشیاری دارید. به عنوان مثال زمانی که در حال یادگیری رانندگی هستید، باید تمام حواس خود را به دنده، پدال‌ها و آینه‌ها معطوف کنید. اما به مرور زمان دیگر به دنده نگاه نمی‌کنید. شما می‌توانید در شرایط بحرانی خودرو را کنترل کرده و حتی حین رانندگی با دیگران نیز صحبت کنید. رانندگی به ناخودآگاه شما رفته و درآنجا ثبت شده است؛ پس شما برای یادآوری آن نیازی به تمرکز و توجه ندارید.

علاوه بر یادگیری و عادت، فروید معتقد است که تمام تمایلات سرکوب شده از جمله خواسته‌ها، نیازهای ارضا نشده در کودکی، غرایز و امیال انسانی (میل جنسی، غریزه مرگ، تغذیه و...) در ضمیر ناخودآگاهجای می‌‌گیرند و گهگاهی خود را به صورت اشتباهات گفتاری، لپی و یا درخواب نشان می­‌دهند. او اختلالات روانی را ناشی از همین عقده‌های حل نشده‌ی جای گرفته در ناخودآگاه می‌داند.

ضمیر ناخودآگاه| چرا غرایز به ناخودآگاه تبعید می‌شوند؟

انسان‌ها با کوهی از غرایز و نیازها متولد می­‌شوند؛ غرایزی که توسط جامعه، خانواده و ارزش‌های آنها ممنوع شده و درصورتی که آنها را ابراز کنند، جریمه خواهند شد. انسان‌ها از بدو تولد برای ترس از تنبیه، فرار از طرد شدن توسط خانواده و جامعه، برای مقبولیت داشتن و برای اینکه بتوانند به بقا ادامه دهند، این نیازها را سرکوب کرده و به ناخودآگاه می‌فرستند.

ضمیر ناخودآگاه| چگونه به ناخودآگاه دسترسی داشته باشیم؟

معمولا دسترسی به ناخودآگاه توسط خود فرد به تنهایی امکان پذیر نیست. درمان روانکاوی اصول خود را برپایه بیرون کشیدن عقده‌ها از ناخودآگاه قرار داده است. اما این فرایند گاهی شدیدا آزار دهنده و طولانی مدت بوده و ممکن است فرد سال‌ها درگیر آن بماند. اما وقتی درمان اتفاق می‌­افتد، فرد نهایت سلامتی روان خود را به دست خواهد آورد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه روانکاوی کلیک کنید.

ذهن انسان به وسیله مکانیسم‌های دفاعی، جلوی ورود محتویات ناخوشایند ناخودآگاه را به هوشیاری می‌گیرد. این مکانیسم‌ها سعی می­‌کنند که آرامش و سلامت انسان را حفظ کنند؛ اما در صورت فعالیت بیش از حد، زمینه اختلالات روانی را فراهم می‌کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مکانیسم‌های دفاعی کلیک کنید.

روان درمانگران به وسیله تحلیل خواب، هیپنوتیزم و تداعی آزاد سعی دارند که سدهای دفاعی ذهن را شکسته و مسائل آزاردهنده‌ی موجود در آن را بیرون بکشند. به این طریق، تخلیه هیجانی ایجاد شده و درمان اتفاق می‌افتد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه هیپنوتیزم کلیک کنید.

سخن آخر

ضمیر ناخودآگاهانسان از قدرت بسیار بالایی برخوردار است و در صورت برقراری ارتباط موثر با آن، می‌توانید آرامش روانی خود را تامین کرده و به خودشکوفایی برسید. جملات مثبت تاثیر بسیار زیادی بر روی ناخودآگاه انسانگذاشته و زمینه را بری موفقیت و شادکامی‌ایجاد می‌کنند. اما برخی مواقع برقراری ارتباط یا ضمیر ناخودآگاهتنها با چند جمله ساده امکان پذیر نیست و باید یک فرد متخصص یا روانشناس بین شما و ضمیر ناخودآگاهتان ارتباط برقرار کند. روانشناسان مرکز مشاوره حامی‌هنر زندگی می‌توانند در این زمینه شما را یاری کنند.

برای دریافت مشاوره در زمینه ضمیر ناخودآگاهو کنترل آن می‌توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسیحامی‌هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.

منبع: ضمیر ناخودآگاه | نحوه کارکرد و راه‌های ارتباط با ضمیر ناخودآگاه